stadia głodu i prawidłowe odżywianie

Na podstawie obserwacji i analizy mozna wyróżnić następujące stadia uczucia głodu:
Łaknienie - jest stanem krótkotrwałym o podłożu głównie psychicznym i może pojawiać się od kilku do kilkunastu razy dziennie. To po prostu chęć zjedzenia czegoś, przekąszenia, spróbowania, która pojawia się w szczególności wtedy, gdy jesteśmy świadkami tego jak inni pałaszują coś ze smakiem, dociera do nas intensywny zapach żywności lub po prostu widzimy coś smakowitego. Źródłem popędu do jedzenia w tej fazie jest obecność pobudki - atrakcyjnego bodźca wyzwalającego zachowanie nakierowane na działania zgodne z użytkowymi właściwościami danego bodźca. Oznacza to ni mniej ni więcej tylko tyle, że kiedy zobaczymy cos smacznego to chce nam się jeść. Jest to naturalna skłonność organizmów żywych, dla których magazynowanie pożywienia często jest warunkiem przetrwania. Stan łaknienia może również pojawić się w następstwie przyjmowania substancji psychoaktywnych (np. alkoholu) potocznie nazywany jest wtedy "gastrofazą". Stan ten intensywniej pojawia się również u osób rzucających palenie, co jest dodatkowym dowodem potwierdzającym psychiczne podłoże jego występowania. W obecnym rozwoju cywilizacyjnym zaspokojanie łaknienia straciło swój adaptacyjny charakter (człowiek nie musi magazynować substancji odżywczych w swoim brzuchu, bo wszystko ma pod ręką w sklepie) i może być przyczyną otyłości oraz, poprzez wielokrotne podnoszenie w trakcie dnia poziomu enzymów trawiennych w jamie ustnej, prowadzić do chorób zębów. Dlatego dobrze jest wcale nie zaspokajać tego stadium głodu lub dostarczać produkty o niskiej zawartości kalorii zato bogate w sole mineralne (woda) lub witaminy (warzywa i owoce). Reklamowany w telewizji sposób walki z "małym głodem" (jogurt) też ma tutaj sens.
Głód właściwy - uwarunkowane fizjologicznie uczucie, które pojawia się gdy komórkom zaczyna brakować substancji odżywczych. Głód właściwy może pojawić się maksymalnie do 4-5 razy dziennie (w zależności od stopnia zaspokojenia jego epizodów oraz aktywności fizycznej), może też nie pojawić się wcale (wtedy gdy niezbędne substancje zostały dostarczone organizmowi już w stadium łaknienia). Pełne stadium trwa od 2 do 5 godzin i dzieli się na dwa etapy. Pierwszy etap charakteryzuje się stopniowym przyrostem specyficznego uczucia, które pojawia się w żołądku i stopniowo rozlewa na pozostałe organy układu pokarmowego: w jego górnej części objawia się ono wrażeniem "ssania", a w dolnej "burczenia". W fazie wstępnej tego etapu czynnoći poznawcze takie jak koncentracja uwagi, spostrzeganie, czy myślenie nie są zaburzone, wręcz przeciwnie ulegają swoistemu wyostrzeniu. Natomiast pod koniec tego etapu następuje stopniowe zawęrzenie zdolnosci poznawczych w zwiazku ze zbyt dużą koncentracją myśli wokół tematu jedzenia. Drugi etap tego stadium rozpoczyna się od maksymalnego natężenia uczucia ssania, które staje się dominującym, przyćmiewającym wszystko inne odczuciem. Przejawia się to również w sferze pooznawczej gdyż niemal wszystkie myśli, wyobrażenia i spostrzeżenia nastawione są na zaspokojenie głodu. W tym etapie ssanie powoli ustępuje aż do całkowitego zaniku, jego miejsce stopniowo zastępuje ból.
Głód właściwy jest tym stadium, w którym należy dostarczyć organizmowi substancji odżywczych. Powinno to nastąpić w połowie pierwszego etapu, od razu gdy zaczynają się obniżać zdolności poznawcze i spada koncentracja uwagi. Posiłek powinien być obfity, bogaty w weglowodany, białka i witaminy. Jeść należy powoli (impuls z żołądka do mózgu biegnie około 20 minut), a pić przy tej okazji niezbyt dużo (płyny rozrzedzają soki trawienne).
Stadium bólu - występuje gdy głód właściwy nie zostanie zaspokojony. Nie pojawia się częściej niż raz na dobe i trwa maksymalnie 4 godziny. Charakteryzuje się tempym bólem brzucha i głowy (kolejność występowania może być różna), który stopniowo nasila się dochodząc do bardzo nieprzyjemnego bólu o dużym natężeniu.
W tym stadium jeść należy wyjątkowo ostrożnie i powli: produkty lekkostrawne, o małej zawartości przypraw. Równie dobrym rozwiązaniem jest przyjmowanie płynów (w tym zup, zup mlecznych czy soków).

Stadium stępienia - pojawia się gdy w stadium bólu organizmowi nadal nie dostarczymy pożywienia. W tym stadium ból całkowicie zanika, nie odczuwamy też ssania. Z fizjologicznego i punktu widzenia sadium to stanowi zamknięcie cyklu metobolicznego. Sytuacja ta jest analogiczna np. do odwyku, w trakcie którego komórki organizmu muszą "odzwyczaić się" od alkoholu, który został wszczepiony w proces metabolizmu. Tak tutaj organizm przyzwyczaja się do braku pożywienia i przestawia na inne źródła energii, w rezultacie uruchomiony zostaje proces autofagii: polega on na trawieniu przez komórkę obumarłych lub uszkodzonych elementów własnej struktyry, proces ten nasila się właśnie w okresie niedoboru substancji odżywczych - komórka koncentruje się na procesach niezbędnych do zycia i pozyskuje energię ze zbędnych elementów (tak więc post ścisły od czasu do czasu ma sens i to z medycznego punktu widzenia).
W tym stadium nie musimy się zbytnio martić o to co i ile zjeść, nasz organizm sam nam to pokaże - jest pewne że nie zjemy zbyt wiele, a rzeczy nieodpowiednie po prostu nie przejdą nam przez gardło.
Organizm człowieka mooże wytrzymać bez jedzenia około 3 tygodni. Mniej więcej tyle czasu wystarczało by za pomocą prymitywnych narzedzi upolować bawoła lub przynajmniej sarne. Oczywiście w naszej współczesnej rzeczywistości nie ma sensu się tak głodzić - dzięki regularnemu jedzeniu możemy cieszyć się lepszym zdrowiem i o wiele dłuższym życiem niż człowiek jaskiniowy. Osobiście jestem zwolennikiem jedzenia 3 razy dziennie w okresie ciepłym i 4 razy dziennie zimą, ale zawsze tylko wtedy gdy zaczyna dobrze ssać - bo wtedy też je się najprzyjemniej i smakuje najbardziej, co już samo w sobie jest znakiem danym nam przez ewolucje, że żyjemy w zgodzie z własnym organizmem i że właśnie tak powinno być.
Smacznego:)
Copyright by Stanisław Leśniak