Ferdynand Ossendowski

Studiował nauki matematyczno-przyrodnicze w Petersburgu, a także chemię i fizykę w Paryżu [a o tak trochę tu, trochę tam...]; pracownik naukowy uniwersytetu w Petersburgu i profesor Uniwersytetu Technicznego w Tomsku. Nie pozostał jednak na uczelni, by poświęcić się karierze naukowej; jego pasją były podróże. W 1905 roku przeniósł się do Mandżurii, gdzie prowadził badania geologiczne. Za organizowanie protestów przeciw represjom w Królestwie Kongresowym skazany przez rosyjski sąd na półtora roku twierdzy. Odzyskał wolność w 1908 roku.

Podróżował po Kraju Ałtajskim na Syberii, pływał na statkach handlowych do Indii, Japonii i na Sumatrę. Relacje ze swoich podróży publikował.

W czasie wojny domowej w Rosji czynnie współpracował z dowództwem Białych; był m.in. doradcą admirała Kołczaka. Przekazał na Zachód tzw. dokumenty Sissona, który wykazywały, że Lenin był agentem wywiadu niemieckiego, a działalność partii bolszewickiej finansowana była za niemieckie pieniądze. Choć niektóre źródła uważaję te dokumenty za sfałszowane [2], to fakt pomocy udzielonej Leninowi przez Niemieckie Naczelne Dowództwo jest pewny [3].

Powszechnie znany ze swojej antykomunistycznej postawy po upadku Kołczaka był poszukiwany przez bolszewicką policję polityczną (CzeKa). Dzięki niezwykłym zdolnościom przystosowawczym (m.in. znał biegle 7 języków obcych, w tym chiński i mongolski), udało mu się przedostać z kontrolowanej przez bolszewików Rosji do Mongolii. W jej stolicy Urdze został doradcą mongolskiego przywódcy i bohatera narodowego barona Ungerna, walczącego przy pomocy zorganizowanej przez siebie Azjatyckiej Dywizji Konnej o niepodległość kraju. Dane na temat roli, jaką Ossendowski odegrał w Mongolii, są okryte tajemnicą; była ona niewątpliwie dość istotna, sam jednak wspominał na ten temat niechętnie.

Ossendowskiemu światową sławę przyniosła książka: "Zwierzęta, ludzie, bogowie", która osiągnęła rekordową liczbę dziewiętnastu tłumaczeń na języki obce. Opisał w niej wspomnienia z ucieczki z Rosji ogarniętej chaosem rewolucji. Opis obejmuje podróż przez przez Omsk do Krasnojarska, zimę w tajdze, przeprawę do Mongolii i dalej przez Tybet do Chin.

Do Polski powrócił w roku 1922. W okresie międzywojennym zajmował się działalnością literacką, publikując wiele powieści, przeważnie w stylu "romansu podróżniczego". Ukazało się 77 książek pisarza 150 przekładów na 20 języków[4]. Pod koniec okupacji, w lutym 1943, wstąpił do konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego. Zmarł w Żółwinie w 1945 roku, tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej, pochowany na cmentarzu w Milanówku.

Ossendowski nigdy nie ujawnił żadnych szczegółów swojej działalności polityczno-wywiadowczej. Archiwum zostało skrupulatnie zniszczone przed jego śmiercią.

Ze względu na treść jego książki Lenin, fabularyzowanej biografii przywódcy rewolucji październikowej, niezwykle ostrej krytyki rewolucji i komunizmu, po zajęciu Polski przez Rosjan grób Ossendowskiego był pilnie poszukiwany. Po jego znalezieniu ekshumowano zwłoki, gdyż NKWD chciało się upewnić, czy osobisty wróg Lenina na pewno nie żyje

źródło: WIKIPEDIA
Copyright by Stanisław Leśniak